21 AZƏR HƏRƏKATININ FƏDAİLƏRİ

MƏHƏMMƏDƏMİN AZADVƏTƏN

Məhəmmədəmin Azadvətən Urmiyənin Nazlıçay mahalındandır.O, əvvəllər qədim üsulda, sonra Urmiyə şəhərində ibtidai məktəbi oxumağa başlamış, lakin öz təhsilini axıra qədər davam etdirə bilmir.Bir çox cavanlar kimi Məhəmmədəmin də iqtisadi çətinliklər üzündən təhsildən məhrum idilər.O,hələ cavan ikən ictimai mübarizə meydanına qədəm qoymuş, Rza xanın xalqın mənafeyinə zidd siyasətini və məqsədini əhali içərisində ifşa etmişdir.1933- cü ildə (1312) Urmiya qoşun fərmandehi tərəfindən tutulub bir müddət Urmiyada həbsxanada saxlanıldıqdan sonra ömürlük olaraq Zəncana sürgün olunmuşdur.Zəncanın nəzmiyyə idarəsi və fərmandarlığı Azadvətənin siyasi fəaliyyətinin qarşısını al…

Ətraflı

Azərbaycanın Demokrat Firqəsi (Bitməmiş Azadlıq Layihəsi)

onbirinci hissə

Dr: Məhəmmədhüseyn Yəhyai

Firqə üzvləri habelə ev sahibi (Sovet Azərbaycanı mühacirlərə ev sahibliyi edirdi) arasında gedən intiraqlar, gileygüzarlar, gərginliklər, bəzən də yersiz ittihamlar zaman ötdükcə azalıb və nisbi sabitlik yarandı. İstedadlı Azərbaycanlı mühacirlər mədəniyyət və dil birliyindən istifadə edərək şeir və ədəbiyyat yaradıçılığı başladılar. Bu üzdən də  Azərbaycan şair və ədibləri arasında özlərinə mövqe qazandılar. Onlar arasında Balaş Azəroğlu, Mədinə Gülgün, Həkimə Bluri, Söhrab Tahir, İsmayıl Cəfərpur Səlması və s. Kimi görkəmli ictimai xadimlər meydana çıxdı. Onların  arasından onlarla gözəl nəsr yazıçısı və jurnalist…

Ətraflı

Azərbaycanın Demokrat Firqəsi (Bitməmiş Azadlıq Layihəsi

(doqquzuncu hissə)

Dr. Məhəmmədhüseyn Yəhyai

Təcavüzkar Tehran ordusunun Azərbaycana gəlişi ilə bölgədə milli hökumət dövründə yaranan  siyasi, iqtisadi, sosial sabitlik və təhlükəsizlik pozuldu. Minlərlə adam həbs və edam edildi, minlərlə adam cənub şəhərlərinə sürgün edildi. Eyni zamanda zorakılıq, edam və həbsdən qorunmaq üçün gizli şəkildə minlərlə uzaq şəhərlərə və Tehrana qaçdı. Başqa bir qrup isə ölkəni tərk etmək məburiyyətində qalaraq Sovet Azərbaycanına(bugünki Azərbaycan Respublikasına) mühacirət etdi. Tarixə həkk olmuş və məzlum Azərbaycan xalqının qəlbində gizlənmiş bütün bu düşmənçiliklərə baxmayaraq, yenə də bir qrup Tehran meyilli ziyalı, siy…

Ətraflı

İran Tudə Partiyası Mərkəzi Komitəsinin sədri

Yoldaş Əli Xəvarinin həyatı sona çatması münasibətilə

Azərbaycan Demokrat Firqəsi Mərkəzi Komitəsinin Bəyannatı!

Hörmətlı həmvətənlər !

  İran Tudə Partiyası Mərkəzi Komitəsinin bəyanatına əsasən, xəbərimiz oldu ki  ölkəmizin yorulmaz mübariz  və görkəmli inqılabçısı Yoldaş Əli Xavəri ürək çatışmazlığı səbəbindən 2021-ci ilin mart ayının 19-da  cümə günü həyatı sona çatmışdır. Yoldaş Əli Xavərinın ölümü İran inqilabı hərəkatı, xüsusi ilə də ölkənin fəhlə və zəhmətkeş sinfinin mübarizəsi üçün əvəzolunmaz bir itki sayılır. O elə azadlıqsevən mübarizlər nəslindən idi ki səksən  ilə yaxın istibdada, haqsızlığa və istismara qarşı mübarizənin ön c…

Ətraflı

Azərbaycanın Demokrat Firqəsi (Bitməmiş Azadlıq Layihəsi)

Beşinci hissə

Dr.Məhəmmədhüseyn Yəhyai

Aylar öncə Azərbaycana hərbi hücumlar planlaşdırılmışdı. Pişəvari başda olmaqla milli hökumətin bəzi səlahiyyətli şəxsləri bundan xəbərdar idilər. O, Qəvam və Tehranın mürtəce hakimlərinin vaxtı tələf etmələrini bilirdilər. Eyni zamanda "Müzəffər Firuz" ilə Pişəvəri arasındakı 15 maddədən ibarət imzalanmış müqavilənin icra olunmasına çalışaraq, israr etdilər. Azərbaycanın Milli Hökuməti Aərbaycan xalqı aras;nda geniş və önəmli sosial bazaya sahib olduğu üçün müəyyən dərəcədə xalqı asanlıqla səfərbər edib və təşkilandıra bildi. Lakin Azərbaycanın siyasi taleyi yalnız o coğrafiyada müəyyənləşmirdi və Azərbaycan Milli Hö…

Ətraflı

8  Mart Dünya Qadınların mübarizə həmrəyliyi Günü

münasibətilə Azərbaycan Demokrat Firqbəsinin bəyanatı

Əziz həmvətənlər, ölkəmizin mübariz qadınları!

8 Mart ( isfənd ayının 18-i) qadınların Beynəlxalq Həmrəylik Günü sayılır. Bu gün dünyanın müxtəlif ölkələrində qadınların qadın olduqları üçün onlara olan hər cür ayrıseçkiliyə və hüquq bərabərsizliyinə qarşı apardıqları mübarizənin anım günüdür.

Dünya Qadınların mübarizələri üçün Beynəlxalq Həmrəylik Gününün formalaşması, qadınlara məxsus peşə hədəfləri kişi və qadın fəhlələrinin ümumi hərəkatı ilə paralel olaraq bərabər əmək haqqı verilməsi kimi işçi qadınların hərəkatının ortaya çıxması və inkiaf e…

Ətraflı

Dr. Məhəmmədhüseyn Yəhyai

Azərbaycan Demokrat Firqəsi (Bitməmiş Azadlıq Layihəsi)

üçünü  hissə

Qəvamü-səltənə sürətlə müəyyən məqsədyönlü bir seçimlə öz koalisiya dövlətini təşkil etdi. (23 yanvar 1946-cı il, 7 yanvar 1947-ci il ) Sonra isə on dördüncü İran parlamenti bunun lehinə səs verdi. Bunun ardınca Qavam Müttəfiq Dövlətlərin başçılarına telegramlar göndərərək Sovet rəsmləri ilə danışıqlar aparmaq üçün Moskvaya  səfər etməsini bildirdi. O, bir qrup əməkdaşları ilə birlikdə Sovet xüsusi təyyarəsində Moskvaya getdi. Əlbəttə səfərə çıxmazdan əvvəl müavini olan İngiltərədə təhsil almış Müzəffər Firuza lazımı tapşırıqları verdi. Azərbaycan Demokrat Firqəsinin və Azərbaycan Milli Hökumətinin bəzi rəhbərləri il…

Ətraflı

Günəşli yaz yarpaqları

ـ Xatirələr ـ

 Əli Tudeh

Proloq

Ətrafımızda cəryan etmiş mühüm hadisələrin demək olar ki, əksəriyyəti hələ də yadımdadır. Sanki bu hadisələr heç də dünən deyil, elə bu gün baş vermişdir. Hətta bu hadisələrin əbədiləşmiş xatirələri uzun illərin zehnində üst-üstə salmış əlvan naxışları altında itib batmışdır.

1946-cı ilin baharında Azərbaycan milli hökuməti İran tarixində ilk dəfə Təbrizdə dövlət filarmoniyasını açdı. Məni bu təzə sənət ocağına müdir təyin etdilər. O zaman mənim cəmi iyirmi iki yaşım vardı. Flarmoniyada çalışanların da əksəriyyəti gənclər idi. Ancaq bu sənət ocağının az müddət içərisində nələrə qadir olduğunu xalqımız öz i…

Ətraflı

II Dünya mühribəsindən sonra İranda gedən siyasi-ictimai Prosseslərə

və Azərbaycan Demokrat firqəsinin yaranma səbəblərinə bir baxış

 Ölkəmizin tarixində 21 Azər hərəkatı ən önəmli siyasi hadisə sayılır. Ölkədə bu tarixi hadisə dərin sosial dəyişikliyə səbəb ola bilərdi. İranda siyasi, iqtisadi və sosial geriliyə son qoya bilərdi. İranın son 100 illik tarixi ölkənin müstəqillik, azadlıq və sosial ədalət üçün orada yaşayan xalqlar, xüsusilə qeyrətli Azərbaycan xalqı tərəfindən fədakarlıqla aparılan mübarizə ilə doludur. Onlar bu yolda çoxlu qurbanlar vermişlər. Tarixin müəyyən mərhələlərində Xalqın mübarizəsi mürtəce və avtoritar hökumətləri geri çəkilməyə məcbur etmiş. Son illərdəki ictimai-siyasi hərəkat və inq…

Ətraflı

  Gülüşü üzündə donmuş təkrarsız Azərbaycan  parodisti

Pərvanə Məmmədli

Tanınmış parodiya ustası Həsən Cəbrayılov Ərdəbillini (Ahəngi)  bir  öncə  itirdik.Bu nəcib,istedadlı, vətənevər sənətkarı  daha  yaxından təqdim  etmək istərdim.

Orta  məktəbdə oxuyurdum.Axşamlar ailəlikcə çay  süfrəsinin  qabağnda  oturub  əsasən “Günün  ekranı”na, sonra da  “Vremya”ya  baxırdıq( Atamın seçiminə  hamı üstünlük verirdi). Ölkəmizlə  bağlı  “yeni”xəbərlər əvvəlkilərdən az  fərqli olurdu. Öhdəliklər,hesabatlar,planlar sadalanırdı... Cəmi-cümlətani də  iki kanal vardı.Sovet  dövrü  idi,  axı. Ümidlə həftə  sonunu  gözləyirdik  ki, bəlkə bizə də maraqlı nələrsə olsun .Bir dəfə fərqli istedadı olan…

Ətraflı

Firidun İbrahimi haqda xatirələr

(Azərbaycan və İranın milli azadlıq qəhrəmanı Firidun İbrahimi mənhus Məhəmmdrza şahın səltənəti dövründə siyasi mübarizlərin simvolu, qabaqcılı olaraq xalqın azadlığı yulunda özünü fəda etdi.)

İqtisasiyyat və mədəniyyət baxımından inkişafda olan gözəl Astara şəhəri Rzaxan hakimiyyəti dövründə geriləməyə başladı. Gəmilər bu şəhərinin sahilinin önündən keçərkən onu alqışlamaq üçün fit çalırdılar, Gəmilər Astara limanında nadir halda boşaltmaq və yükləməyə dayanırdılar. Bəzi vaxtlar ləngər saldıqda onun ardıcıl fit səsi əhalini ora dəvət edirdi. Bir çox qadın, kişi, kiçik və böyük uşaqlar dənizə tərəf axışırdılar. Mən də hələ məktəbə getməyən  kiçik bir uşaq olaraq …

Ətraflı

Səhənd sərabı

15 noyabır 2019

Təcrübəni təcrübə etmək özü yanlışlıqdır!

Əsas məsələyə keçmədən öncə icazə verin ki,  yaxın aylarda baş vermiş hadisələrlə əlaqədar bir neçə ittilaiyəyə və xəbərə istinad edərək öz fikirlərimi nəzərinizə çatdırıb və sonra isə keçək əsas mətləbə.

06 iyul 2019  ( 1398 tir ayı 16) on-onbeş ayıdatı olub və ya olmayan adamın iştiraki ilə , onlardan isə bir neçə nəfərinin ADF-nin və İMC cəmiyətinin sıravı üzvi və ya sabiq üzvi olmaqla bərabər iki-üç nəfər qeyri fəaal firqənin mərkəzi komitəsinin üzvlərindən ibarət öz başına və rəhbəriyyət tərəfindən heç bir hiquqi dayağ olmadan  ”firqənin plenomı ” adı altında iclas keçirib və özlərini A…

Ətraflı

NƏSİLLƏRƏ   NÜMUNƏ

OD   OĞLU  OD

Əmim oğlu Hökməliyə minnətdaram. Məni Larıdan Meşkinə, oradan isə  Astara şəhərinə (İran) apardı. Məktəbə baş çəkdik. Müəllimlərlə, şagirdlərlə görüşüb söhbətləşdik. Həddindən çox  maraqlandığım  məktəbli Firudin ilə  tanışlığımı ömrümün  ən xoş anı, günü kimi yaddaşıma  ömürlük, əbədilik həkk etdim. Tanışlığımız yaxınlığa, bir qədər sonra isə dostluğa çevrildi. O da mənim kimi  bədən quruluşuna görə arıq, boyca  nisbətən uca, uzun, qara şəvə saçların, çatma qaşların, nurlu sifətin, parlaq, işıqlı gözlərin sahibi olan  bir məktəbli idi. Görkəmi ilə  onların, yüzlərin, minlərin arasında  seçilir,  fərqlənirdi. Sözləri, cümlələri elə işlədir, valehedici, qısa,  lakin çox məharətlə geniş, …

Ətraflı

TARİX YARADANLAR: FİRİDUN İBRAHİMİ

Azərbaycan xalqının tarixində müstəsna xidmətləri olan tarixi şəxsiyyətlər, görkəmli siyasət və dövlət adamları çox olmuşdur. Bunlar zaman-zaman gördükləri böyük işləri və əməlləri ilə yadda qalmış, unudulmamışdır.

Tarixi bəsirət, irəlini görmək nadir bir hissdir. Təbiət bu keyfiyyətləri yalnız seçilmiş adamlar - zəmanəsini çox-çox qabaqlayan görkəmli mütəfəkkirlərə verir.
Biz elə xalqıq ki, böyük dahilər - dünya miqyasında şöhrət tapan şəxsiyyətlər yetirmişik. Cənubi Azərbaycanda azadlıq uğrunda canını, həyatını, xoşbəxtliyini, ailəsini düşünmədən əlinə silah alıb vuruşan, həlak olan, qəribliklərdə vətən həsrəti çəkən, vətən həs…

Ətraflı

Dos.Dr.Esmira Fuad

FİRUDİN  İBRAHİMİ  MÜASİR TƏDQİQATLAR  KONTEKSTİNDƏ

“Hər bir millət həqiqi azadlıq əldə etmək və öz müqəddəratına sahib olmaqdan ötrü yalnız bir qüvvəyə söykənməlidir. O da millətin birliyi və bu birlikdən əmələ gələn qüvvədir...”

Firudin İbrahimi

“O tarixçilər ki, bizim dilimizi aradan aparır və deyirdilər ki, “bunların dili yoxdur, bunların dili fars dilinin şöbəsidir”, biz isbat etdik ki, bizim dilimiz müstəqil bir dildir. Azərbaycan dili fars dilinin şöbəsi deyil, xüsusi bir dildir. Bu dili danmaq həqiqəti danmaq kimidir. Mən fars dilini yaxşı bilirəm. Deyirəm ki, fars dili pis deyil, lakin mənim dilim Azərbaycan dilidir. Öz dilini danan azərbaycanlı …

Ətraflı

 21 Azer herekati, Azerbaycan tarixinin shanli

ve sherefli sehfelerindendir.

 Cenubi Azerbaycanda , 1945-ci il dekabrin 12-de yaranan ve bir il sonra, xarici quvelerin tesiri ile suquta yetirilen, Azerbaycan Milli Høkumetinin, onun uzvulerinin qehremanligi, fealiyyeti her zaman Cenubi ve Shimali Azerbaycanda, elecede dunyan her bir nøqtesinde yashayan azerbaycanlilar arasinda teblig olunur ve onlarin qehremanligi unudulmur. Azerbaycan Milli Høkumetinin rehberleri Seyid Cefer Pisheveri, Genral Qulam Yehya, Sarab fedailerinin rehberi Memi Sadiqi ile yanashi, Milli Høkumetin bash prokuroru olmush Firudin Ibrahiminin xususi yeri var.
Firudin Ibrahimi XX esrin gørkemli ziyalisi, Azerbaycanin menafeyini her sheyden ustun tutan h…

Ətraflı

Firudin İbrahimi - 27 yaşında baş prokurorluqdan dar ağacına -

ARAŞDIRMA

22 Oktyabr, 2018  14:46

  İsmayılov Sədrəddin Soltan oğlu

Bakı. 22 oktyabr. REPORT.AZ/ Gənclik Azərbaycan tarixində əvəzsiz rol oynayıb. Məşrutə hərəkatının liderləri, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin, Azadıstanın, Azərbaycan Milli Hökumətinin və Azərbaycanın dövlət müstəqilliyini bərpa edənlər – Azərbaycan Respublikasının qurucuları əsasən gənclər olublar. Onun faciəsini əks etdirən ən təsirli  “Azərbaycan, mənim baxtsız anam oy...” şeirini də gənc Almas Yıldırım yazıb. 

Əvvəlki gənclik Azərbaycan yolunda fəaliyyəti, mübarizəsi ilə özündən sonrakı nəsil üçün bir nüm…

Ətraflı

 TARİXİ ŞƏXSİYYƏTLƏRİMİZ: FİRUDUN İBRAHİMİ

 Firudun İbrahimi 1918-ci ilin noyabr ayının 21-də Cənubi Azərbaycanın Astara şəhərində anadan olmusdur. Atası Qəni İbrahimi dövrünün qabaqcıl ziyalılarından biri olmuşdur. O,“Ədalət Firqəsi” yaradıldıqdan sonra bu firqənin Astara şəhər təşkilatını qurmuşdur. Qəni İbrahimi siyasi fəaliyyətinə görə həbs edilmişdir. Təbrizdə və Tehranda həbsxanalarda saxlanılmışdır. Uzun müddət həbsdə olmuş, sonra xəstə olduğu üçün həbsdən azad edilmişdir, Qəni İbrahimi 1944 –cü ildə İran Tudə Partiyasının Nəhavənd təşkilatını yaratmışdır. 2 ildən sonra yenidən həbs olunmuşdur. 1958-ci ildə azadlığa buraxılsa da,  rejimin əlaltıları tərəfindən  zəhərləndirilərək öldürülmüşdür .…

Ətraflı

 “Coşğun Çay” Rmanından

Müəllif: Dr.İbrahim Darabi

Firidun Ibrahimi Qondarma hərbi məhkəmədə:

Gələcək zəhmətkeşlərindir!

Təbriz həbsxanasında altı ay işkəncə edildikdən sonra Firidun İbrahoimi Tehranın Qəsri-Qacar zindanına aparıldı. Məhbusları işkəncə etməkdə Qəsri-Qacar həbsxanası rəisinin böyük məharəti var idi. Bu zindanda bir məhbus təslim, tovbə və etiraf etmədən,  oradan alnıaçıq, sağlam xilas ola bilməzdi.

Lakin nə qaranlıq kameralar, nə aylarla gecə-gündüz davam edən vəhşicəsinə işkəncələrin heç biri Firidunun iradəsini sarsıda bilmədi. O, möhkəm iradə ilə öz ideyallarından və bir il davam edən A…

Ətraflı

НЕСКОЛЬКО ШАГОВ В ДИПЛОМАТИЧЕСКИЕ МЕРОПРИЯТИЯ МОСТА БРАВЕЗЫ, ОДИН ИЗ ГОСУДАРСТВ НАЦИОНАЛЬНОГО СОБРАНИЯ ЮЖНОЙ АФРИКИ В 27 ЛЕТ

Фирудин Ибрахими, член Центрального комитета Демократической партии Азербайджана (Милли Меджлис), член парламента Южного Азербайджана (1918-1947), является одним из моджахедов, еще не знакомых с жизнью и услугами.

Его реже говорили о генеральном прокуроре Азербайджана, видном государственном деятеле, талантливом ораторе и публицисте в 194…

Ətraflı

              AZƏRBAYCAN DANIŞIR…

 
 21 noyabr 1918-ci ildə dünyaya göz açan görkəmli dövlət xadimi, diplomat, hüquqşünas, jurnalist, publisist, şair, təhqiqatçı, şəhid, İran xalqlarının milli qəhrəmanı Firudin İbrahiminin 100 illik yubileyi  keçiriləcək.  21 Azər Hərəkatının ünlü simalarından sayılan Azərbaycan Demokrat Firqəsinin və Milli Hökumətin baş prokuroru, çoxşaxəli həyat və mübarizə yolu heç zaman unudulmayan Firudin İbrahimi ilə xəyalən etdiyim söhbəti oxucularıma

təqdim edirəm. 
                                              

       …

Ətraflı

SÜLH LİBASINDA EDAM MONOLOQU

Meydan həmin meydan idi. Minlərlə insanın onun başına toplaşdığı meydan. Ədaləti üstün tutub daim haqqı tapdananların yanında olduğundan ona inanır, millət yolunda fədakarcasına çarpışan gəncin xalqı zülm və işgəncədən xilas edəcəyinə arxalanırdılar. O isə insanların sevgi və rəğbətindən daha da ruhlanır, – istibdada son qoyaq, – deyib gecəni-gündüzə qataraq yorulmaq bilmədən çaışırdı. Milli Hökumətin qərarlarını və qanunlarını məhz xalqın dəstəyilə hazırladığından əhalinin ondan razı qaldığını da yaxşı bilirdi. Bu gün isə... Meydan yenə həmin meydan idi, əvvəlki tək yenə təlatümlü. Bu gün – 1947-ci il mayın 22-də Təbrizin Səttarxan xiyabanının Gülüs…

Ətraflı

Şəhid Firidun İbrahimi’nin xatirəsinə

Həbib Sahir: Sənin izin, kölgən qalmış Astara’nın baharında

Firidun İbrahimi Astara’da anadan oldu. Tehran Üniversitəsində huquq qurtardı. Milli Hökümətin dadsitanı olan bu yazıçı və qəzetəçi Fədayi, Milli Hökümətin qanlı xəzanından sonra 1326da Şah höküməti tərəfindən e’dam edildi. Ölümlə qəhrəmanca qarşılaşması, İbrahimi’ni unudulmaz bir xalq dəstanına çevirdi.

İldönümün tutan yoxdur
Yoxdur səni yada salan
Qəbrin üstə göy ot bitdi,
Ey namurad yazıq cavan
Asıldığın gündən bəri
Matəmlidir göy gülüstan

Dolaşarkən şumal yeli,
Yurdun qızıl bayrağında
Ellər ilə …

Ətraflı

Azerbaycan Milli Høkumetinin qehremani.

 21 Azer herekati, Azerbaycan tarixinin shanli ve sherefli sehfelerindendir.

 Cenubi Azerbaycanda , 1945-ci il dekabrin 12-de yaranan ve bir il sonra, xarici quvelerin tesiri ile suquta yetirilen, Azerbaycan Milli Høkumetinin, onun uzvulerinin qehremanligi, fealiyyeti her zaman Cenubi ve Shimali Azerbaycanda, elecede dunyan her bir nøqtesinde yashayan azerbaycanlilar arasinda teblig olunur ve onlarin qehremanligi unudulmur. Azerbaycan Milli Høkumetinin rehberleri Seyid Cefer Pisheveri, Genral Qulam Yehya, Sarab fedailerinin rehberi Memi Sadiqi ile yanashi, Milli Høkumetin bash prokuroru olmush Firudin Ibrahiminin xususi …

Ətraflı