Azərbaycanın Demokrat Firqəsi (Bitməmiş Azadlıq Layihəsi)

Beşinci hissə

Dr.Məhəmmədhüseyn Yəhyai

Aylar öncə Azərbaycana hərbi hücumlar planlaşdırılmışdı. Pişəvari başda olmaqla milli hökumətin bəzi səlahiyyətli şəxsləri bundan xəbərdar idilər. O, Qəvam və Tehranın mürtəce hakimlərinin vaxtı tələf etmələrini bilirdilər. Eyni zamanda "Müzəffər Firuz" ilə Pişəvəri arasındakı 15 maddədən ibarət imzalanmış müqavilənin icra olunmasına çalışaraq, israr etdilər. Azərbaycanın Milli Hökuməti Aərbaycan xalqı aras;nda geniş və önəmli sosial bazaya sahib olduğu üçün müəyyən dərəcədə xalqı asanlıqla səfərbər edib və təşkilandıra bildi. Lakin Azərbaycanın siyasi taleyi yalnız o coğrafiyada müəyyənləşmirdi və Azərbaycan Milli Hö…

Ətraflı

8  Mart Dünya Qadınların mübarizə həmrəyliyi Günü

münasibətilə Azərbaycan Demokrat Firqbəsinin bəyanatı

Əziz həmvətənlər, ölkəmizin mübariz qadınları!

8 Mart ( isfənd ayının 18-i) qadınların Beynəlxalq Həmrəylik Günü sayılır. Bu gün dünyanın müxtəlif ölkələrində qadınların qadın olduqları üçün onlara olan hər cür ayrıseçkiliyə və hüquq bərabərsizliyinə qarşı apardıqları mübarizənin anım günüdür.

Dünya Qadınların mübarizələri üçün Beynəlxalq Həmrəylik Gününün formalaşması, qadınlara məxsus peşə hədəfləri kişi və qadın fəhlələrinin ümumi hərəkatı ilə paralel olaraq bərabər əmək haqqı verilməsi kimi işçi qadınların hərəkatının ortaya çıxması və inkiaf e…

Ətraflı

Dr. Məhəmmədhüseyn Yəhyai

Azərbaycan Demokrat Firqəsi (Bitməmiş Azadlıq Layihəsi)

üçünü  hissə

Qəvamü-səltənə sürətlə müəyyən məqsədyönlü bir seçimlə öz koalisiya dövlətini təşkil etdi. (23 yanvar 1946-cı il, 7 yanvar 1947-ci il ) Sonra isə on dördüncü İran parlamenti bunun lehinə səs verdi. Bunun ardınca Qavam Müttəfiq Dövlətlərin başçılarına telegramlar göndərərək Sovet rəsmləri ilə danışıqlar aparmaq üçün Moskvaya  səfər etməsini bildirdi. O, bir qrup əməkdaşları ilə birlikdə Sovet xüsusi təyyarəsində Moskvaya getdi. Əlbəttə səfərə çıxmazdan əvvəl müavini olan İngiltərədə təhsil almış Müzəffər Firuza lazımı tapşırıqları verdi. Azərbaycan Demokrat Firqəsinin və Azərbaycan Milli Hökumətinin bəzi rəhbərləri il…

Ətraflı

Günəşli yaz yarpaqları

ـ Xatirələr ـ

 Əli Tudeh

Proloq

Ətrafımızda cəryan etmiş mühüm hadisələrin demək olar ki, əksəriyyəti hələ də yadımdadır. Sanki bu hadisələr heç də dünən deyil, elə bu gün baş vermişdir. Hətta bu hadisələrin əbədiləşmiş xatirələri uzun illərin zehnində üst-üstə salmış əlvan naxışları altında itib batmışdır.

1946-cı ilin baharında Azərbaycan milli hökuməti İran tarixində ilk dəfə Təbrizdə dövlət filarmoniyasını açdı. Məni bu təzə sənət ocağına müdir təyin etdilər. O zaman mənim cəmi iyirmi iki yaşım vardı. Flarmoniyada çalışanların da əksəriyyəti gənclər idi. Ancaq bu sənət ocağının az müddət içərisində nələrə qadir olduğunu xalqımız öz i…

Ətraflı

II Dünya mühribəsindən sonra İranda gedən siyasi-ictimai Prosseslərə

və Azərbaycan Demokrat firqəsinin yaranma səbəblərinə bir baxış

 Ölkəmizin tarixində 21 Azər hərəkatı ən önəmli siyasi hadisə sayılır. Ölkədə bu tarixi hadisə dərin sosial dəyişikliyə səbəb ola bilərdi. İranda siyasi, iqtisadi və sosial geriliyə son qoya bilərdi. İranın son 100 illik tarixi ölkənin müstəqillik, azadlıq və sosial ədalət üçün orada yaşayan xalqlar, xüsusilə qeyrətli Azərbaycan xalqı tərəfindən fədakarlıqla aparılan mübarizə ilə doludur. Onlar bu yolda çoxlu qurbanlar vermişlər. Tarixin müəyyən mərhələlərində Xalqın mübarizəsi mürtəce və avtoritar hökumətləri geri çəkilməyə məcbur etmiş. Son illərdəki ictimai-siyasi hərəkat və inq…

Ətraflı

  Gülüşü üzündə donmuş təkrarsız Azərbaycan  parodisti

Pərvanə Məmmədli

Tanınmış parodiya ustası Həsən Cəbrayılov Ərdəbillini (Ahəngi)  bir  öncə  itirdik.Bu nəcib,istedadlı, vətənevər sənətkarı  daha  yaxından təqdim  etmək istərdim.

Orta  məktəbdə oxuyurdum.Axşamlar ailəlikcə çay  süfrəsinin  qabağnda  oturub  əsasən “Günün  ekranı”na, sonra da  “Vremya”ya  baxırdıq( Atamın seçiminə  hamı üstünlük verirdi). Ölkəmizlə  bağlı  “yeni”xəbərlər əvvəlkilərdən az  fərqli olurdu. Öhdəliklər,hesabatlar,planlar sadalanırdı... Cəmi-cümlətani də  iki kanal vardı.Sovet  dövrü  idi,  axı. Ümidlə həftə  sonunu  gözləyirdik  ki, bəlkə bizə də maraqlı nələrsə olsun .Bir dəfə fərqli istedadı olan…

Ətraflı

Cənub tariximizi və tarixçilərimizi tanıyaq

Cənubi Azərbaycan və ya İran Azərbaycanı adlanan bölgə milli tarixçiliyimiz baxımından böyük əhəmiyyətə malikdir.

Xüsusilə XIX əsrdə Qacarlar dövrünün tədqiqi cənub tariximizin öyrənilməsini vacib edir. Bu baxımından görkəmli Azərbaycan şərqşünası, ərdəbilli tarixçi, t.ü.e.d. Məhəmməd Şəmsinin (1919-1986) “İranda maarifin inkişafı (1851 - 1911)” adlı elmi-tədqiqat əsəri böyük əhəmiyyətə malikdir. 

Əsərdə Qacarlar dövrünün təhsil, maarif məsələləri geniş işıqlandırılmışdır. Mütəfəkkirin özü İran Tudə (Xalq) Partiyasının və Azərbaycan Demokrat Firqəsinin fəal üzvü kimi S.C.Pişəvərinin başçılığı altında Pəhləvi şahl…

Ətraflı

21 Azər nehzəti nəticəsində yaranan milli hökumətin apardığı islahat

İran xalqları­nın tarixinə qızıl xəttlərlə hək olunmuş 21 Azər nehzətinin 74-cü ildönumu yaxınlaşır. Onun aktuallığı və son məqsədi uğrunda gedən mübarizə bu gün də davam edir. Bu möhtəşəm nehzətin əsil təşkilatçıısı olan böyük insan S.C.Pişəvəri o zaman "nehzətimiz və dünya siyasəti" adlı məqalh­sındə 21 Azər nehzətinin milli xüsusiyyətlərindən danışarkən yazırdı: -"bu məsələyə kiçik baxmaq ölmaz. Fars mütəəssibləri həmişə çalışmışlar dünyaya bildirsinlər ki, Azərbaycanlıların özlərinə məxəsus dil, ədəbiyyat və xüsusiyyətləri yoxdur. Böyük nehzətimiz bu axmaqcasına uyan təblığata son qoydu. Hətta bizə siyasi səbəblərə görə mübət nəzərlərlə baxmaq istə­məy…

Ətraflı

 Firudin İbrahimi XX əsrin görkəmli ictimai-siyasi xadimlərindən biri kimi

Hörmətli sədarət, hörmətli tədbir iştirakçıları,

Bizlər bu gün buraya Firudin İbrahimi kimi bir şəxsiyyətin vətənpərvər simasını Azərbaycan xalqına və xüsusilə onun gələcəyi olan gənc nəslə təqdim etmək üçün toplaşmışıq.

Bir zamanlar məktəblərdə xalq yazıçısı Mirzə İbrahimovun “Gələcək gün” romanında və şairə Mədinə Gülgünün “Firudin” mənzuməsində şəraitə uyğun olaraq gənc nəslə, yəni bizlərə F.İbrahiminin şəxsiyyəti, vətənpərvərliyi, amalı, hədəfi, onların gerçəkləşməsi uğrunda mübarizəsi bədii obrazlarla təqdim olunmuşdu. Müstəqillikdən sonra isə Azərbaycan Respublikasında yaranmış münasib və münbit şər…

Ətraflı

Tariyel Ümid

Firidunun son günü

Təbriz, Gülüstan bağı,

Firidunun son günü.

 O, qaçmadı Vətəndən

O, seçmədi sürgünü...

Gülşənin ortasında,

Dar ağacını seçdi.

Azadlığa inandı,

Azadlığa and içdi.

Ölümündən qorxmayır,

Ruhu, eşqi göydədir.

O, həyata keçməyən

Qanunlarçün göynədi.

Kəndləri bir-bir gəzən,

Xalqa savad öyrədən.

Uşaqlar ilə bəzən,

Qəbir üstə görüşən...

Dərsləri qəbir üstə

Yazıb, pozan müəllim.

Dərmantək nüsxə-nüsxə,

Xalqın dərdinə hakim.

Firidun İbrahimi.

        ***

Köynəyi qı…

Ətraflı

Mən Firidun İbrahimi adını, soyadını daşıyıram Şərəfli irs

Mən, əmim Firidun İbrahiminin adını, soyadını daşıyıram. Bu ismi mənə atam - haqq, ədalət uğrunda mübariz, Ənuşirəvan Qəni oğlu verib. Gözümü dünyaya açandan evimizdə zəngin kitabxana, qalaq-qalaq qəzetlər, jurnallar görmüşəm. Atam ağlım kəsəndən babamdan - Qəni kişidən də danışıb, amma əmim barədə söhbətləri bitib - tükənməyib. Onda bilmişəm ki, xalqımızın şərəf salnaməsini yaradanlar sırasında olan bir nəslə mənsubam.

Hüquqşünas peşəsini seçməyimin səbəbi də ilk növbədə valideynlərim olub. Onlar mənə Firidun İbrahiminin nəzərləri ilə baxıblar. Sonralar ədəbiyyatdan, filmlərdən bu sahənin peş…

Ətraflı

İKİ SAHİL.AZ

Vətənə, xalqa xidmət missiyası

Taleyini millətin taleyi ilə bağlayan insanların ömrü də millətin ömrü qədər olur

Əbu Turxan,
Şərq filosofu

Hər bir insan bu dünyaya bir missiya ilə gəlir.  Bəziləri  80-90, hətta 100 il və daha çox ömür sürsələr də Uca Yaradanın onların  qarşısında qoyduğu tarixi missiyanı yerinə yetirmədən  əbədiyyətə köç edirlər. Bəziləri isə əksinə, çox qısa ömür yollarında o qədər uzun, o qədər çeşidli məsafə qət edirlər, o qədər böyük missiyanın öhdəsindən gəlirlər  ki, belələrinin həyat kitabını vərəqlədikcə sadəcə, heyrətlənməyə  bilmirsən. Xalq yazıçısı Mirzə İbrahimovun məşhur “Gələcək gün” romanının baş qəhrəmanı, “21 Azər” Hərəkatının fəal iştirakçısı, Güne…

Ətraflı

Firidun İbrahimi XX əsrin

görkəmli ictimai-siyasi xadimlərindən biri kimi

    Bu da bir həqiqətdir ki, tarixdə ictimai-siyasi xadimlərin, tanınmış şəxsiyyətlərin cəmiyyət həyatında oynadıqları rol hər zaman alimlərin, mütəfəkkirlərin, bir sözlə tanınmış simaların, hətta ayrı-ayrı fərdlərin olsun belə diqqət mərkəzində saxladığı məsələlərdən biri olub. Bu gün də bu anlayış öz aktuallığını saxlamaqdadır.Tarixdə ictimai-siyasi xadimlərin, tanınmış şəxsiyyətlərin formalaşmaları haqda indiyə kimi müxtəlif fikirlər irəli sürülüb və o da qeyd olunub ki, onlar müəyyən ictimai-tarixi dövrdə yaşayıb fəaliyyət göstərən, gerçəkliyi dərk edən və b…

Ətraflı

İranlı Mühacirlər Cəmiyyətində Saminə Hidayətqızı ilə görüş

Yazıçı, jurnalist. publisist və şairəyə İMC-nin diplomu təqdim edildi

Ötən şənbə günü “İranlı Mühacirlər Cəmiyyəti” İctimai Birliyində yazıçı, jurnalist, publisist və şairə Saminə Sadığova (Saminə Hidayətqızı) ilə görüş keçirilib. Tədbiri qurumun sədri, əməkdar jurnalist Rəhim Hüseynzadə açaraq deyib ki, cəmiyyətin  qadınlar təşkilatının təşəbbüsü ilə düzənlənən tədbirə dəvət olunan Saminə Hidayətqızını 45 il əvvəl Neftçala rayon qəzetində şöbə müdiri işlədiyi dövrdən tanıyır. “Hələ onda onun ilk şeirlərindən istedadı özünü büruzə verirdi. Sonra məsləhətlər əsasında balıqçıların həyatından oxunaqlı yazılar qələmə aldı,        “Azərbaycan gəncləri”…

Ətraflı

 FİRİDUN İBRAHİMİ: TARİXİ ŞƏXSİYYƏTİN BƏDİİ OBRAZI

Azad fikirli olmaq, xalqın dərdinə yanmaq, milləti qəflət yuxusundan oyatmaq, müstəqil dövlət yaratmaq istəyi Firudin Qəni oğlu İmrahiminin həmişə qanında və canında dolaşırdı. Bu fikirlər onu rahat buraxa bilməzdi, çünki o, xalqının halına yanan igid oğul idi. Firudin İmrahimi Azərbaycan xalqının ölməz vətənpərvər qəhrəmanıdır.

        Azərbaycanın Firudin İbrahimi kimi ölməz oğlunu xalqa daha yaxşı tanıtmaq üçün bir sıra yazıçı və şairlər ona əsərlər həsr etmişlər. Böyük yazıçı, sənətkar Mirzə İbrahimov da “Gələcək gün” romanını yazarkən Firidun baş qəhrəman olaraq seçdi. Bu romanda ikinci dünya müharibəsindən əvvəl Gü…

Ətraflı

АЗЕРБАЙДЖАН ПРЕДЛАГАЕТ ...​
21 ноября 1918 года состоится 100-летие выдающегося государственного деятеля, дипломата, адвоката, журналиста, публициста, поэта, следователя, мученика, национального героя иранского народа Фирудина Ибрахими. Генеральный прокурор Демократической партии Азербайджана и Национальное правительство, одна из самых выдающихся деятелей азербайджанского движения, беседовал со своими читателями, которые никогда не забывали об образе жизни и борьбе с Фирудином Ибрагимом,…

Ətraflı

Azadlıq aşiqi, gerçək vətənpərvər, fədakar istiqlal mücahidi

27 YAŞINDA GÜNEY AZƏRBAYCAN MİLLİ HÖKUMƏTİNİN RƏHBƏRLƏRİNDƏN BİRİ OLMUŞ FİRUDİN İBRAHİMİNİN DİPLOMATİK FƏALİYYƏTİNƏ QISA BİR NƏZƏR

Azərbaycan Demokrat Firqəsi (Partiyası) Mərkəzi Komitəsinin üzvü, Güney Azərbaycan Milli Məclisinin nümayəndəsi Firudin İbrahimi (1918-1947) bu günədək həyatı və xidmətləri tam öyrənilməmiş mücahidlərimizdəndir. 

Onun haqqında 1945-1946-cı illərdə Azərbaycan Milli Hökumətinin baş prokuroru, görkəmli dövlət xadimi, bacarıqlı natiq və publisist kim az-çox danışılıb. Amma hesab edirik ki, Firudin İbrahiminin diplomatik fəaliyyətinə də nəzər salınmalı, onun gördüyü işlər…

Ətraflı

“Vətən yolunda” qəzeti və Mirzə İbrahimov

19 Noyabr 2012.   yönətici   Yorum yoxdur

Pərvanə Məmmədli

Mirzə Cəlildən sonra Arazı keçən, “o taya ana dili aparan” (Yaşar Qarayev), Təbrizdə qəzet nəşr eləyən ikinci ədibimiz Mirzə İbrahimov oldu!
Məhz Güney mövzusuna sədaqəti onu nasirlərimiz içində hamıdan ayırdı. Mirzə İbrahimov o taya ana dilini aparmaqla yanaşı, Təbrizdə ana dilində nəşr  olunan “Vətən  yolunda” adlı qəzetinin də bünövrəsini qoydu.
Güney Azərbaycan mövzusu Mirzə İbrahimovun yaradıcılığında önəmli yer tuturdu. Onun bir çox publisistik və ədəbi əsərləri, eləcə də “Gələcək gün” romanından ayrı-ayrı parçalar Təbrizdə nəşr olunan “Vətən yo…

Ətraflı

Mirzə İbrahimov yaradıcılığında İran Azərbaycanı

Mirzə İbrahimovun İran Azərbaycanından bəhs edən əsərləri indi də aktualdır. Yazıçı “Gələcək gün” romanında yazır ki, “o gün gələcək. Azərbaycan xalqının da üfüqündə günəş doğacaq”.

“Haray” proqramının qonağı Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun Cənubi Azərbaycan ədəbiyyatı şöbəsinin aparıcı elmi işçisi, Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Esmira Fuaddır. O, Azərbaycanın tanınmış yazıçısı Mirzə İbrahimovun İran Azərbaycanı ilə bağlı yaradıcılığından danışıb.

Mirzə İbrahimov 1911-ci il oktyabrın 15-də İran Azərbaycanın Səra…

Ətraflı

Dar ağaci ona baş əidi. Hekayə

Elyar Polad

Firidun ebrahiminin əziz xatirəsinə:

    Baharın son ayının ilk günü Təbrizin havaları isinsədə, zindan zerzəmidə yerləşdiy üçün hələ bəndin duvarları qış soyuğundan ayılmamışdı. eni uç uzunu dörd metr olan yer köhnə ədyalla örtülmüşdü. duvarları kir basmış, əyri-üyrı bəlli olmayan cızıqlar duvara əibəcər görkəm verəmişdi. tavanda əlçatmaz hündürlükdə balaca bir işıq lampası öləziyrdi. bəndin qapısıla üzbəüz duvarında tavandan bir qarış boyu aşağı balaca bir dəmir daraqlı pəncərə vardı. günəş batan çağda oradan sarı-qırmızı qat işıq içəri düşər. bu az çəkərdi. məhəbusların burada yeganə sevinc və fərəh vaxtı elə günmaşin bata…

Ətraflı

ASTARALI YURDDAŞIM

Azərbaycan Demokratik Firqəsinin tanınmış simalarından sayılan,Milli Hökumətin Baş Prokuroru olmuş,ömrünün gənc
yaşlarında mənfur şah rejimi tərəfindən ölüm hökmünə məhkum edilərək dar ağacından asılaraq edam olunmuş Güneyli Astaralı
yurddaşımız Firudin İbrahiminin əziz xatirəsinə ithaf olunmuşdur

ASTARALI YURDDAŞIM

Şanlı zəfər tarixindir İyirmi bir Azərin,
Əlamətdar hadisədir bu Müsəlman Şərqinin,
Millətinin zəfəridir,vəhdətidir nəhzətin,
Milli azadlıq yolunda şanlı bir səhifədir,
İyirminci yüzilliyə layiqli bir töhfədir.

Toparladın var gücünü vətənin dar günündə,…

Ətraflı

Firidun Ibrahimi 

“Azərbaycan danışır...

İftixarlı tariximizdən bir neçə parlaq səhifə” 

   Müqəddimə (1)

 “Ey ölməz Azərbaycan, başını uca tut, yaşa və əbədi var ol!”

Şeyx Məhəmməd Xiyabani

 Xəyal etməzdim ki, bir sıra mərkəzi qəzetlərin və eyni zamanda hər məhəllənin başında böyük rüsvayçılıq təbillərini döyən, qaranlıq və nalayiq keçmişləri  hamıya məlum olan bir qrup yazıçıların elmi əsası olmayan və başdan ayağa abırsız iftiralarla dolu olan yazıları müqabilində bir şey yazım. Bunlar xurafat burulğanında boğulanlardır, onların düşüncə məkanı başdan ayağa cəhalət və xurafat divarı ilə əhatə olunmuşdur ki, hə…

Ətraflı

Validə Ərdəbili

Siyasi xadim, tarixçi alim, İran Mühacir Cəmiyyətinin sədrlərindən olmuş, Seyid Cəfər Pişəvəri hərəkatının sadiq fədaillərindən biri, atam Lütvəli Ərdəbili Fələkiyə ithaf edirəm.

Ay ata

Həsrət qaldın Sığırlının yelinə,

Köhlən atın minəmmədin belinə.

Pənah etdin Azərbaycan elinə,

Qərib eldə mühacirət yaşadın.

Qara qəlbdə minbir dilək tutanlar,

Yolun azıb cızığından çıxanlar,

Məsləkinə düşmən gözlə baxanlar,

Ata, səndən paklığı öyrənərdi.

Sinən dolu bir möcüzə olmusan,

İnciyəndə bulud kimi dolmusan.

Boynubükük bənövşə tək solmusan,…

Ətraflı

1945-1946-cı illərdə iki gənc inqilabçının başına gələn hadisələrdən

Kərimov Səyyad Ağami oğlu (Dasi)

Niyazi özü və Ənuşirəvan haqqında başlarına gələn əhvalatları nəql edib deyirdi:

Tehran hökumətinin 1946-cı ilin dekabrında vətənimizə xaincəsinə qəflət basqınlardan Mərkəzi Komitənin tapşırığı ilə Təbrizin yaxın şəhərlərindən birinə məxfi tapşırığa göndərilmişdik. Biz bir neçə tapşırığı yerinə yetirdikdən sonra bəd xəbər eşitdik. Bizə bu bəd xəbəri qonağı olduğumuz Şeyx Əli xanın oğlu Əşrəf bəy verdi. O, bu vaxt çox həyacanlı idi. Xəbəri dedikcə xəyanət deyirdi. Biz onların çoxdankı qonaqlarından idik. Buna baxmayaraq ki, onların ailəsində heç bir partiya üzvü yox idi. Bu adamların bizim partiya…

Ətraflı