21 AZƏR HƏRƏKATININ ŞƏHİDİ
YƏHYA ŞEYXİ
Yəhya Həbib oğlu Şeyxi 1300 - nci şəmsi ilində (1921 - ci il miladi) Ərdəbil şəhərində yoxsul bir ailədə anadan olmuşdur.O, hələ uşaq ikən atası ölür, ailənin yaşayış vəziyyətinin çətinləşməsi - nə baxmayaraq Ərdəbildə ibtidai təhsil ala bilir
və öz doğma şəhərində orta məktəb olmadığı üçün Tehrana getmək məcburiyyətində qalır.Lakin Tehran şəhərində də bir sıra maddi və ictimai məhrumiyyətlər, dü…
SEYİD YUSİF MÜRTƏZƏVİ
(1916 -1946)
Seyid Yusif Mürtəzəvi 1916 - cı ildə Bəndər - Ənzəli şəhərində azərbaycanlı ailəsində anadan olmuşdur.Orta təhsilini Ənzəli şəhərində bitirmiş, Tehranda isə Ali hərbi məktəbə daxil olmuş, 1937 - ci ildə oranı bitirmişdir.1945 - ci ilə qədər İranın piyada qoşun bölmələrində zabit kimi xidmət etmişdir.
Qoşunda cərəyan edən fəsad, xüsusilə qoşunun hərbi texnikasının Amerika müstəşar- larının ixtiy…
Azərbaycan Milli Hökumətinin sərhəngi
(polkovniki) ƏLİ NƏVAİ (1915 - 1983)
Azərbaycan Milli Hökumətinin sərhəngi, Ərdəbil vilayəti Xalq Qoşunlarının başçısı Əli Nəvai 1915 - ci ildə Tehran şəhərində anadan olmuşdur.Atası Məhəmmədqasım Hadı oğlu dövlət qulluqçusu olmuşdur.Anası isə evdar qadın olmuşdur.1919 - cu ildən 1926 - cı ilədək ibtidai məktəbi və 1934 - cü ildə orta hərbi məktəbi bitirmişdir.İran qoşun hissələrində 1936 - cı ildən 1942 - cı ilədək işləmişdir.Qoşunda axır…
MƏŞRUTƏ HƏRƏKATININ BAYRAQDARI
HÜSEYN XAN BAĞBAN
Hüseyn xan Bağban 1250 - ci şəmsi ilində (miladi 1871 - ci il) Təbrizin 12 km.yaxınlığında yerləşən Sədrud qəsəbəsində Kərbəlayi Məhəmmədəlinin ailəsində anadan olmuşdur.Kərbəlayi Məhəmmədəli ailəsi ilə birlikdə Təbrizə köçür və "Liləva" məhəlləsində yaşayır (Bu məhəlləyə xalq arasında"Hacı Mirzə ağa Fərşçi" məhəlləsi də deyilirdi).
Məşrutə inqilabına qədər Təbri…
AZƏRBAYCAN MİLLİ HÖKUMƏTİNİN ŞƏHİD
GENERALI MİRZƏ RƏBİ KƏBİRİ
Azərbaycan xalqının görkəmli dövlət xadimi Mirzə Rəbi Hacı Mir İsaq oğlu Kəbiri 1268 - ci şəmsi ilində (miladi 1889 - cu ildə) Marağa şəhərində mütərəqqi mülkədar - ruhani ailəsində anadan olmuşdur.O, Marağada ailə daxilində xüsusi müəllim vasitəsilə oxumuş, nəhayət, Təbriz və Tehran şəhərlərində öz təhsilini təkmilləşdirmişdir.Lakin, o bununla kifayətlənməyərək şəxsi mütaliə yolu ilə də həmişə özünün bilik …
HƏBİB SAHİR( ÜLKƏR)
(1903 - 1988)
Cənubi Azərbaycanın görkəmli şairi Mir Həbib Sahir (Ülkər) 1903 - cü ildə Təbriz şəhərində anadan olmuşdur.Babası Miyananın Tərk kəndindən Təbrizə köçmüşdür.Atası Mir Qəvam Sahir Məşrutə zamanı, Həbib Sahir 5 yaşında olanda, oğurlanıb və öldürülmüşdür.Həbib Sahirin həyatı son dərəcə uğursuz olmuşdur. Uşaqlıq və gənclik illəri Təbrizin Sürxab məhəlləsində keçmiş Həbib Sahir ilk təhsilini mollaxanada almışdır.…
21AZƏR HƏRƏKATININ FƏDAİ ŞAİRİ
MƏHƏMMƏD BAĞIR NİKNAM
(1921 -1946)
Mübariz fəhlə - şair 1921 - ci ildə (şəmsi ili 1300- cü il) Təbrizdə dəmirçi ailəsində dünyaya gəlmişdir.O, 5 - 6 yaşlarında yetim qalmış və dayısının himayəsində yaşayaraq kibrit karxanasında işləməklə keçinmişdir.Niknam yaxın yoldaşı Mahmuddan yazıb - oxumağı öyrənmiş, sonra böyüklərə məxsus məktəbdə molla yanında və nəhayət "Nizami" mədrəsəsin-
CƏFƏR MƏHƏMMƏDZADƏ (KAŞEF)
Cəfər Məhəmmədzadə 1272 - ci şəmsi ilində (miladi 1892 - ci il) Mamağanda kəndli ailəsində anadan olmuşdur.O, gənc yaşlarında Tiflisdə işlədiyi illərdə gecə məktəbində oxumuş, 1296 - 1297 - ci illərdə (1917 - 1918) həmin şəhərdə nəşr olan"Vətən", "Qızıl şəfəq"," məcəl - Iələrində və "Yeni fikir" ruznaməsində öz şeirləri ilə çıxış etmişdir.O, öz vətəninə qayıtdıqdan sonra zülmkar İran şahlarının, xain məmurların haqsızlıqlarına qarşı azadixah bir şair k…
CABBAR ƏSGƏRZADƏ BAĞÇEBAN
(1885 -1966)
Bağçeban ləqəbi ilə məşhur olan Mirzə Cabbar
Əsgərzadə(Aciz) 1885 - ci ildə İrəvan şəhərində
anadan olmuşdur.İlk təhsilini mollaxanada almışdır.Atası İrəvanda qənnadlıq və memarlıq -
Ia məşğul olmuşdur.Ömrünün baharını təlim və tərbiyə işlərinə sərf edən Bağçeban nəinki Azərbaycanda, bütün Qafqazda və İranda məşhur olmuşdur.O, bir müddət C.Məmmədquluzadənin müdirliyi ilə nəşr olunan məşhur "Molla Nəsrəd…
MİLLİ HÖKUMƏTİN BAŞ PROKURORU, ŞƏHİD
FİRİDUN İBRAHİMİ
"Bütün həyatımız boyunca düzlük və şərəf ilə yaşamışıq.Nədən dar ağacı altında pozğun görünməliyik."
Firidun İbrahimi
("Danışır Azərbaycan" kitabından )
Firidun İbrahimi 1918 - ci ildə (1297) Astara şəhərində ziyalı bir ailədə anadan olmuşdur.O, ibtidai təhsilini Astarada almışdır.Firidunun atası Mirzə Qəni 1929 - cu ildə (1308) siyasi ittihamla həbsə alınmış, bir neçə il zindand…
"SALARE MİLLİ" - BAĞIRXAN
Hacı Rza Bənnanın oğlu Bağır 1861 - ci ildə Təbrizin qədimi " Xiyaban " məhəlləsində anadan olmuşdur.Bu gözəl və pak insan bəzi səbəblər üzündən məktəbə getməmişdir.Lakin hərbi sahədə gözə çarpan istedadı və hüşyarlığı onu tez məşhurlaşdırdı.Belə ki, o kəndxudalığa qədər yüksəlmiş və bir müddətdən sonra Qacarların idarəetmə sisteminə daxil olmuşdur.
Amma ruhiyyə və əqidəsi bu hökumətin prinsip…
MƏSRUTƏ İNQİLABI VƏ SƏTTARXAN
20 - ci əsrin birinci yarısında xalqımız tarixə Məşrutə inqilabı, Ş.M.Xiyabani hərəkatı və 21 Azər hərəkatı adı ilə üç böyük qəhrəmanlıq dastanı yazmışdır.Bir - birinin ardı və tamamlayıcısı olab bu hərəkatların hər biri özlüyündə xalqın azadlığı və demokratik hüquqlarının müəyyən hissəsini irtica və imperializmin əlindən almış və gələcək hərəkat üçün ideoloji zəmin yaratmışdır.Məşrutə inqilabının bir hissəsi olan Səttarxanın başçılığı altında Təbriz hə…
HAŞIM TƏRLAN ( MİRƏLİ MİRƏLİZADƏ)
(1923 - 2014)
Haşlm Tərlan 1923 - cü ildə Bakı yaxınlığında yerləşən bir kənddə Cənubdan Arazın o tayından köçmüş bir ailədə anadan olmuş, ilk təhsilini burada almışdır.O, kiçik yaşlarından şeir yazmağa başlamışdır.
Haşım Tərlanın ailəsi Cənubi Azərbaycandan olduğu üçün 1938 - ci ildə onları İrana köçür - müşlər.Ailəsi Sərab şəhərinin yaxınlığında, ata - baba yurdları olan Zəngilabad kəndində məskən salı…
AZADLIQ FƏDAİSİ RƏHİM İMRANİ
Rəhim İmrani 1923 - cü ildə (1302) Təbrizdə kasıb bir çörəkçi ailəsində anadan olmuşdur.O, ailə vəziyyətinin ağırlığı ilə əlaqədar olaraq çox kiçik yaşlarından xalça fabrikində işləməyə başlayır.Fabrikdə işləməklə bərabər o min cür çətinlik və maneələrə baxmayaraq öz savadsız-
Iığını ləğv etmək üçün gecələr axşam məktəbi- nə gedir, axşam məktəbini müvəffəqiyyətlə bitirir, ancaq orta məktəbi qurtara…
ŞƏHİD ƏBDÜLSƏMƏD İMRANİ
(1885 - 1947)
Əbdülsəməd Mövlamverdi oğlu İmrani 1885 - ci ildə Qaradağ vilayətinin Əhər şəhərində sənətkar- boyaqçı və xalçaçı ailəsində anadan olmuşdur.Hələ gənc ikən siyasi, ictimai fəaliyyətə başlayan Əbdülsəməd Səttarxan hərəkatında fədai yüzbaşısı olmuş, məşhur istibdad nökəri Rəhimxan Çələbiyanlıya qarşı Qaradağ mücahidləri ilə birlikdə müvəffəqiy -
yətlə vuruşmuşdur.Sonra Şey…
BACADAN BAXAN ŞAİR - ƏLİ FİTRƏT
Azərbaycanın mübariz şairlərindən biri olan Əli Məhəmməd oğlu Fitrət 1890 - cı ilin baharında
(Günəş ili 1269) Cənubi Azərbaycanda, Təbriz şəhərinin Dəvəçi məhəlləsində ruhani ailəsində dünyaya gəlmişdir.İbtidai təhsilini mollaxanada almışdır.Atası molla Məhəmməd alim və ədəbiyyatşünas bir şəxs idi. O, oğlununun dərsləri ilə özü məşğul olmuşdur.Atası vəfat etdikdən sonra Əli 15 - 16 yaşlarında dərsi tərk edərək çapxanaya gedir, 10 il …
"VƏTƏN YOLUNDA" QƏZETİ
İkinci Dünya müharibəsi illərində Təbrizdə birinci olaraq, Azərbaycan dilində ərəb əlifbası ilə nəşr olunmuş Qızıl Ordu qəzeti.İlk nömrəsi 1941 - ci il oktyabr ayının 11 - də günaşırı olaraq nəşr edilirdi.Qəzetin çap olunmasının birinci mərhələsi 1942 - ci il aprelin 13 - ə qədər davam etmişdir.Bu ərəfəyə qədər qəzetin 89 nömrəsi çıxmışdır.
İki illik fasilədən sonra 1944 - cü il aprel ayının 10 - dan qəzetin…
AZADLIQ YOLUNUN GƏNC MÜBARİZİ
ALLAHVERDİ ƏRĞƏVANİ
Allahverdi Ərğəvani 1302 - ci günəş ilində (miladi 1923 - cü il) anadan olmuşdur.Bir müddət dərs oxuduqdan sonra, işləmək zərurəti
onun təhsilinin davam etdirilməsinə mane olur.Lakin, bu işləmək özü də Allahverdi Ərğəvaninin istədiyi kimi davam etmir.O, istədiyi peşəni azad surətdə seçə bilmir, öz istedadın - dan lazımi qədər istifadə etmək ona müəssər olmur.Bunlardan əlavə nisbətən uzun …
MƏDİNƏ GÜLGÜN
Ələkbərzadə Mədinə Nurulla qızı (Mədinə Gülgün) 1926 - cı il yanvarın 17 - də Bakıda fəhlə ailəsində anadan olmuşdur.İbtidai məktəbi burada oxumuşdur.1938 - ci ildə ailəlikcə Cənubi Azərbaycanın Ərdəbil şəhərinə köçmüşlər.SonraTəbriz şəhərində yaşamış, əmək fəaliyyətinə burada toxuculuq karxanasında başlamışdır.O, həyatı dərk etməyə başladığı andan Azərbaycan xalqının milli hüquqlarının pozulduğunun əyani şahidi olur...Onu da dərk edir ki, mübarizə aparmaq üçün kifayət …
TƏQİ RÜFƏT TƏBRİZİ
Təqi Rüfət Təbrizi Cənubi Azərbaycan ədəbiy - yatında istedadlı şair, görkəmli ədəbiyyatşünas və jurnalist kimi tanınır.Onun ədəbi fəaliyyəti təxminən Birinci Dünya müharibəsi dövrünə təsadüf edir.
Təqi Rüfət Təbrizi 1890 - cı ildə Təbriz şəhərin - də anadan olmuşdur.İbtidai təhsilini aldıqdan sonra atası Ağa Məhəmməd Təbrizi onu İstanbula göndərmişdir. Burada təhsil alan Təqi Rüfət türk və fransız dillərini də mükəmməl öyrəni…